گوارش و 10 خواندنی جذاب درباره ساختار آن! - مجله سرگرمی

به گزارش، همانند بیشتر موراد مرتبط با بدن انسان، ما معمولا تنها زمانی به دستگاه گوارش توجه می کنیم که با مسئله ای روبرو شده باشد. در موارد دیگر، ما از شرایط دستگاه گوارش غفلت نموده و تقریبا بدون لحظه ای تفکر هر چیزی را می خوریم.

اما آشنایی با چگونگی کارکرد دستگاه گوارش و موارد مفید و مضر برای آن می تواند یاری شایانی به حفظ سلامت کلی این مجموعه در بدن کند. آشنایی با بخش های مختلف دستگاه گوارش به مراقبت بهتر از آنها، تشخیص سریع تر مسائل گوارشی، و برقراری ارتباط کارآمدتر با پزشک یاری خواهد نمود.

در ادامه بعضی حقایق جالب توجه درباره دستگاه گوارش برای آشنایی بیشتر با آن ارائه شده اند.

طول کل دستگاه گوارش از دهان تا مقعد تقریبا 30 فوت (حدود 9 متر) است.

دستگاه گوارش انسان مسئولیت تجزیه غذا های مصرفی برای جذب مواد مغذی ضروری از آن ها را بر عهده دارد. غذا به صورت مکانیکی - به عنوان مثال، به وسیله جویدن و استفاده از آنزیم ها - به شکل مولکول هایی که قابل جذب در بدن و حرکت در جریان خون هستند، در می آید. دستگاه گوارش انسان از اندام های زیر تشکیل شده است:

- دهان

- مری

- معده

- کبد

- کیسه صفرا

- مجرای صفراوی

- روده کوچک

- روده بزرگ

دهان انسان حدود یک لیتر بزاق در روز فراوری می نماید.

فراوری بزاق به وسیله غدد بزاقی نخستین گام در گوارش است. بزاق بیشتر از آب تشکیل شده، اما حاوی مواد دیگر نیز است و فراوری آن می تواند به وسیله فکر کردن درباره غذا یا بو کردن آن نیز تحریک گردد. تجزیه غذا در دهان و به وسیله جویدن و آنزیم های موجود در بزاق شروع می گردد. بزاق به روانسازی غذا برای عبور آسان از مری یاری می نماید و همچنین با پوشش دادن غذا از دندان ها و دیواره داخلی دهان و مری محافظت می نماید.

چیزی حدود دو تا پنج ثانیه طول می کشد تا غذا راه خود را از مری به سمت معده باز کند.

پس از جویدن غذا، ترکیبی که به نام بولوس (Bolus) شناخته می گردد، شکل می گیرد. بلع عملی پیچیده است که در آن بولوس پس از پوشیده شدن حنجره - اندامی که به نای متصل است - و باز شدن ورودی مری وارد حلق می گردد. سپس، بولوس با حرکات هماهنگ عضله مری به سمت پایین حرکت می نماید که این فرایند به نام پریستالسیس (Peristalsis) شناخته می گردد.

مری دارای دو عضله تنگ نماینده یا اسفنکتر در ابتدا و انتهای خود است که به بولوس اجازه عبور را می دهند. سوزش سردل زمانی رخ می دهد که اسفنکتر پایینی به طور کامل بسته نمی گردد و به اسید معده اجازه ورود به مری را می دهد که این شرایط بافت مری و گلو را تحریک می نماید.

اسید هیدروکلریک ماده ای است که بنا ها نیز برای تمیز کردن آجر ها استفاده می نمایند.

معده انسان دارای لایه ای ضخیم از مخاط است که از این اندام در برابر اسید و آنزیم پپسین (Pepsin) فراوری شده در آن محافظت می نماید. ترکیبی از حرکات معده همراه با اسید و تجزیه پروتئین با پپسین، بولوس را به یک ماده مایع به نام کیموس تبدیل می نماید که به آرامی وارد روده کوچک می گردد. برای یک وعده غذایی کامل، این فرایند حدود دو تا سه ساعت طول می کشد.

مواد کمی در سطح معده جذب جریان خون می شوند و جالب این که آن ها مواردی مانند الکل، آسپرین، و دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی هستند که می توانند موجب تحریک معده شوند.

نقش اصلی پانکراس و کبد فراوری موادی است که به تجزیه غذای مصرفی یاری می نمایند.

همانگونه که کیموس وارد روده کوچک می گردد، با شیره های گوارشی فراوری شده توسط کبد و پانکراس ترکیب می گردد. کبد صفرا فراوری می نماید که در کیسه صفرا ذخیره شده و در زمان احتیاج برای تجزیه چربی ها در روده کوچک ترشح می گردد، در شرایطی که پانکراس آنزیم هایی را برای تجزیه پروتئین، کربوهیدرات ها، و چربی ها در روده کوچک ترشح می نماید. پانکراس نیز ماده ای به نام بی کربنات ترشح می نماید که اسید ورودی از معده به روده کوچک را خنثی می نماید.

روده کوچک مکانی است که تقریبا تمام مواد مغذی از غذای مصرفی جذب بدن می گردد.

روده کوچک مکانی است که مهم ترین کار گوارش در آن رخ می دهد و غذای مصرفی ما به ترکیبات مولکولی قابل جذب در جریان خون تبدیل می شوند. روده کوچک از سه بخش به نام های دوازدهه یا اثنی عشر، تهی روده یا ژژنوم و درازروده یا ایلئوم تشکیل شده است. صفرا از کیسه صفرا و آنزیم های گوارشی از پانکراس با کیموس در دوازدهه ترکیب می شوند. تجزیه نهایی و جذب مواد مغذی در دو بخش بعدی روده کوچک رخ می دهند.

جذب مواد مغذی توسط برآمدگی های میکروسکوپی در امتداد دیواره داخلی روده کوچک به نام پرز های روده یا ویلی انجام می گردد. بیماری سلیاک اختلالی است که در آن گوارش گلوتن به آسیب دیدگی پرز های روده منجر می گردد که این شرایط می تواند به بروز مسائل سلامت ناشی از عدم جذب مواد مغذی ضروری منجر گردد.

فیبر زمانی که بخش های دیگر غذا گوارش می شوند تقریبا دست نخورده باقی می ماند.

زمانی که روده کوچک تجزیه غذا و جذب مواد مغذی را به اتمام می رساند، بخش های گوارش نشده غذای گیاهی که به نام فیبر شناخته می گردد را راهی روده بزرگ می نماید. فیبر به دو نوع کلی محلول که در آب حل می گردد و نامحلول که در آب حل نمی گردد، تقسیم می گردد. فیبر به نرمی و افزایش حجم مدفوع یاری می نماید و بر سلامت باکتری های روده که نقش مهمی در پشتیبانی از سیستم ایمنی دارند، یاری می نماید. از این رو، فیبر غذایی هم برای گوارش و هم سلامت کلی انسان لازم است.

روده بزرگ یا کولون اندامی بلند و توخالی است که معمولا حدود پنج فوت (1.5 متر) طول دارد. روده بزرگ پیچ و خم دار (Tortuous Colon) طولی بیشتر از اندازه معمول روده بزرگ دارد. برای این که این لوله طولانی تر در شکم جای بگیرد، روده بزرگ از پیچ و خم های بیشتری برخوردار می گردد. این شرایط نسبتا نادر است.

روده بزرگ حدود یک لیتر مایع در روز از روده کوچک دریافت می نماید.

افزون بر فیبر، روده کوچک مایع را روانه روده بزرگ می نماید که در آنجا جذب شده و مدفوع شکل می گیرد. نوشیدن آب به میزان کافی به حفظ نرمی مدفوع یاری نموده و به اجابت مزاج راحت تر منجر می گردد. زمانی که به میزان کافی آب مصرف نمی کنید، آبی که از توده مدفوع در روده بزرگ جذب می گردد به تشکیل مدفوعی سفت تر منجر شده که عبور آن با دشواری بیشتری صورت می گیرد.

روده بزرگ از کولون صعودی، کولون عرضی، کولون نزولی، کولون سیگموئید، و رکتوم تشکیل شده است. اگرچه تنوع بسیاری در تکرر دفع وجود دارد، مدفوع به طور کلی یک یا دو بار در روز برای دفع وارد رکتوم می گردد.

دستگاه گوارش میزبان بیش از 500 گونه باکتری است.

ما بدون هیچ نوع باکتری در دستگاه گوارش خود متولد می شویم، اما طی ماه نخست پس از تولد، جمعیت چشمگیری از آن ها توسعه می یابد که بیشتر در روده بزرگ ساکن هستند.

آشنایی با نقشی که باکتری ها در سلامت دستگاه گوارش ایفا می نمایند به فروش بالای محصولاتی حاوی پروبیوتیک ها که اغلب به عنوان باکتری های مفید و خوب شناخته می شوند، منجر شده است. باکتری های مفید با ارگانیزم های بیماری زا مبارزه می نمایند، به جذب مواد مغذی یاری می نمایند و از سلامت سیستم ایمنی بدن پشتیبانی می نمایند. شما بیشتر زمانی متوجه فعالیت های باکتری های دستگاه گوارش می شوید که فرایند تخمیر موجب تجربه گاز روده می گردد.

رشد بیش از حد باکتری های روده کوچک (SIBO) شرایطی است که در آن میزان باکتری های موجود در روده کوچک بیش از حد زیاد می گردد. این شرایط به عنوان یک عامل احتمالی در ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر برای بعضی افراد در نظر گرفته شده است.

دستگاه گوارش انسان دارای یک مینی مغز کوچک است.

عملکرد دستگاه گوارش توسط سیستم عصبی روده ای (ENS) تنظیم می گردد که از مقدار قابل توجهی سلول های عصبی تشکیل شده و توسط همان انتقال دهنده های عصبی که در مغز وجود دارند، سروتونین به عنوان برجسته ترین نمونه، تنظیم می گردد. بر همین اساس، سیستم عصبی روده ای به عنوان مغز دوم نیز شناخته می گردد.

مغز و دستگاه گوارش ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند و به عنوان مثال، زمانی که به موضوعی استرس زا و محرک اضطراب فکر می کنید با ناراحتی معده روبرو می شوید یا زمانی که استرس دارید، اسهال را تجربه می کنید.

اختلال در عملکرد مغز و روده ممکن است در ابتلا به اختلالات عملکردی دستگاه گوارش نقش داشته باشد.

منبع:عصر ایران

nagh.ir: ناق | مجله گردشگری و مسافرتی ناق

huli.ir: هولی | مجله فناوری و تکنولوژی های مدرن

inman.ir: اینمن | مجله ایمنی صنعتی، اخبار و مقالات صنایع