عوامل موثر بر کسری بودجه کدامند؟ - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران، دولت ها به دلایل مختلف در اجرای بودجه متوازن ناتوان هستند و برای تامین مخارج جاری و عمرانی خود با کسری بودجه روبرو می شوند. تخصیص، توزیع و ثبات مالی (شامل اهدافی چون رشد مالی، اشتغال کامل و تثبیت قیمت ها) است. برای رسیدن به هدف ثبات مالی که منجر به تعادل دراقتصاد کلان خواهد شد، دولت ها باید توجه خود را معطوف به تخصیص بهینه بودجه نمایند.

در پژوهشی که در ارتباط با آنالیز عوامل موثر بر کسری بودجه ایران در سال های 1394-1368 توسط تیم پژوهشگران متشکل از محمد مولایی (دانشیار دانشگاه بوعلی سینا، گروه اقتصاد) و مرضیه عبدیان (کارشناس ارشد دانشگاه بوعلی سینا، گروه اقتصاد) با روش هم انباشتگی و تکنیک ARDL و میزان تاثیرگذاری هر یک از متغیرها اجرا شده، آمده است: کسری بودجه با درآمدهای مالیاتی، نفتی و نرخ رشد مالی رابطه منفی و معنادار و با مخارج دولت و نرخ تورم رابطه مثبت و معناداری دارد. ضمناً، درآمدهای نفتی بیشترین و نرخ رشد مالی کم ترین اثر را بر کسری بودجه عمومی کشور می گذراند.

در این پژوهش آمده است: در کشورهای در حال توسعه فقدان سرمایه گذاری بخش خصوصی و کمبود عرضه کل سبب استفاده از سیاست کسری بودجه می گردد. این سیاست باید با هماهنگی عرضه کل صورت بگیرد؛ در غیر این صورت نه تنها رکود را رفع نمی نماید بلکه تورم شدیدی به بار خواهد آورد و اثرهای نامساعدی را بر متغیرهای کلان مالی بر جای خواهد گذاشت. دولت باید با افزایش آن بخش از مخارج خود که تکمیل نماینده مخارج سرمایه گذاری بخش خصوصی است زمینه حضور فعال بخش خصوصی را در اقتصاد فراهم کند. بنابر این، با این گونه سیاست، کسری بودجه امروزه در کشورهای در حال توسعه به عنوان یک ابزار سیاستی بسیار مهم تلقی می گردد.

محققان می گویند: در دوران پس ازانقلاب صنعتی ایران به علت تحول های مختلف مالی، سیاسی و اجتماعی رشد فراوری ناخالص ملی فرایند نامناسبی داشته است و از سویی دیگر، به علت برتری مخارج دولت نسبت به درآمد، در بیشتر سال ها بودجه عمومی کشور با کسری روبرو است. همچنین در طول پنج برنامه توسعه مالی، فقط در سال 1373، 1374،1375 و 1380 بودجه عمومی دولت دارای مازاد و در بقیه سال ها همیشه دارای کسری بودجه بوده است. ضمناً، کم ترین کسری بودجه به میزان 5/408 میلیارد ریال و بیشترین کسری بودجه به میزان 209767 میلیارد ریال به ترتیب در سال های 1379 و 1387 بوده است.

یافته ها نشان می دهند: همزمان با تشدید کسری بودجه، شاهد این هستیم که تورم نیز با نسبتی افزایش یافته و نوسان های کسری بودجه اثر شدیدی بر افزایش تورم ایران دارد. همچنین، کسری بودجه منجر به کاهش رشد مالی، دست کم در کشورهای در حال توسعه می گردد. ولی بر خلاف انتظار این تحلیل، برای کشورهای کمتر توسعه یافته، نه تنها منجر به کاهش رشد مالی نمی گردد بلکه آن را تقویت می نماید. در اقتصاد ایران، درآمدهای مالیاتی بیشترین سهم را از درآمدهای دولت تشکیل می دهد. از این رو، هرچه درآمدهای مالیاتی افزایش یابد، کسری بودجه دولت کاهش می یابد؛ به عبارتی دیگر درآمدهای مالیاتی اثر منفی بر کسری بودجه دارد.

در نتایج این پژوهش آمده است: اثر مخارج دولت و نرخ تورم بر کسری بودجه به ترتیب در کوتاه مدت 0.76 و 0.14 و در بلند مدت 1.35 و0.38 است. بنابر این با افزایش مخارج دولت و نرخ تورم، کسری بودجه عمومی دولت در این بازه زمانی تشدید شده است. اثر درآمدهای مالیاتی و درآمدهای نفتی به ترتیب در کوتاه مدت1.43- و 0.45- و در بلند مدت 2/87- و 0/99- بوده است و بیانگر آن است که نخست، رابطه درآمدهای مالیاتی و نفتی بر کسری بودجه عمومی منفی است و دوم اینکه درآمدهای مالیاتی تاثیر بیشتری نسبت به درآمدهای نفتی در کوتاه مدت و بلند مدت بر کسری بودجه دارند.

افزایش نرخ رشد مالی نیز تاثیر منفی بر کسری بودجه دارد و اثر آن در کوتاه مدت 0/44- و در بلند مدت 1/05- است. بنابر این می توان با افزایش فراوری ناخالص ملی نرخ رشد مالی را افزایش و کسری بودجه کشور را کاهش داد. همچنین درآمدهای نفتی به علت تامین بخش قابل ملاحظه ای از درآمدهای ارزی، نقش مهمی در کاهش بودجه عمومی دارد. اگر چه سیاست دولت کاهش سهم درآمدهای نفتی در بودجه عمومی کشور به خصوص بودجه جاری بوده است؛ ولی وابستگی شدید ارزی کشور به درآمدهای نفتی و حتی افزایش صادرات غیر نفتی نتوانسته است از این وابستگی بکاهد.

این پژوهش در شماره یکم فصلنامه برنامه ریزی و بودجه منتشر شده است.

nagh.ir: ناق | مجله گردشگری و مسافرتی ناق

huli.ir: هولی | مجله فناوری و تکنولوژی های مدرن

inman.ir: اینمن | مجله ایمنی صنعتی، اخبار و مقالات صنایع